Spacerując po opuszczonym niemieckim cmentarzu

"Najważniejszym ludzkim zadaniem jest ratowanie czegoś, co się rozpada, a nie tworzenie rzeczy nowych" napisała Olga Tokarczuk w powieści "Dom dzienny dom nocny". 

 Myślałam o tych słowach, przedzierając się przez chaszcze na starym zniszczonym cmentarzu ewangelickim w Gierczynie. 

Tak rozklad, rozpadanie to najlepsze określenie tego, czym obecnie jest spora nekropolia. 

Odkąd pierwszy raz pojawiłam się w Gierczynie, cmentarz budził we mnie ciekawość i lęk. Zaniedbany, z dziwnym murem, w którym mieściły się tablice nagrobne, pełen starych drzew pobudzał dziecięcą wyobraźnię. Jako dziecko kilkakrotnie odwiedziłam to miejsce. Pamiętam ogrodzone metalowymi płotkami groby, kamienne grobowce, tablice zapisane nieznanym pismem. Był zapuszczony, ale gdzieniegdzie pojawiały się kwiaty i świece.

 O niektóre groby ktoś dbał. Niektóre grobowce były otwarte, płyty odsunięte. Mówiło się, że studenci medycyny poszukiwali czaszek. Pewnie miejscowi poszukiwali i czegoś innego, cenniejszego.

Któregoś roku wycięto część drzew, dewastując przy tym nagrobki. Sprawa stała się głośna w wiosce, bo zrobiono to bezprawnie. Sprawcy w zamian mieli coś zrobić dla społeczności. I tyle. Pozbawiony osłony i cienia cmentarz zaczął zarastać młodymi drzewkami, które wdarły się na nagrobki, a obdarty z tajemniczej ciemności stał się miejscem wysypu śmieci, popijaw, bezmyślnego niszczenia. 

Gdy znaleźliśmy pod dachem porcelanową tablicę Minnie Fridy Juppe, chciałam znaleźc jej rodzinny grób. Żywiłam nadzieję, że wśród ocałałych nagrobków znajdę pierwszych mieszkańców mojej chałupy. Niestety, wśród zgliszcz nie dało się odszukać jednej całej tablicy, a co dopiero konkretnego miejsca. 

To, co zobaczyłam w niczym nie przypominało moich dziecięcych wspomnień. 

Mur okalający nektopolię sypie się i rozpada, nagrobki są potrzaskane, poprzesuwane, zarośnięte mchem i chaszczami. Wszędzie walają się śmieci, gałęzie po tamtej wycince sprzed kilku lat, rozbite tablice. Smutek i opuszczenie wydziera z każdego kąta tego sporego terenu. Jakże przykro musi być potomkom dawnych mieszkańców, gdy podróżując po kraju przodków, znajdują cmentarz w ruinie. 

Tyle mówimy o szacunku dla zmarłych, oburzamy się na akty wandalizmu, gdy dotyczą grobów naszych bliskich, ale o świadków przecież nieodległej historii zadbać nie potrafimy. 

Pewnie, można powiedzieć, to tylko cmentarz. Tam nie ma ludzi. Ale przecież dla wielu z nas miejsca pochówku zmarłych są święte. Zmarłym funduje sie okazałe pomniki, kupuje bujne kwiaty, wielgachne kiczowate znicze. Znam ludzi, których życie toczy się wokół nagrobków żony, męża, rodziców, czy dzieci. 

W naszym społeczeństwie nie ma zwyczaju stawiania prochów bliskich na kominku, czy rozsypwania na łące. 

Ileż to razy spotkałam się z niezrozumieniem, gdy tłumaczyłam, że moje prochy mają zostać nawozem dla jabłonki. Ciagle mam nadzieję, że dożyję do czasów, gdy polskie prawo zmieni się i takie rozwiazanie będzie zgodne z prawem. 

No tak, ale nawet jeśli będę po śmierci jabłonką, to miło myśleć, że ktoś będzie o omnie dbał, podlewał, przycinał gałzki i zrywał owoce.

 I dlatego bolą mnie te zapuszczone, zniszczone nekropolie.