Spacer z dziewiętnastowieczną mapą

Historia miejsc, w których mieszkam, to jeden z najbardziej fascynujących mnie tematów. Odkąd zamieszkałam w Gierczynie, staram się czytać o przeszłości wsi i słuchać opowieści, każdego, kto chce mi o niej opowiadać.

Stara mapa

Jakiś czas temu w czeluściach Internetu odkryłam portal z historycznymi mapami. Na oglądaniu dziewiętnastowiecznych Gór Izerskich i Pogórza spędziłam kilka godzin. I to wtedy zaczęła mi kiełkować myśl, by z tą starą mapą obejść Foerstel, poszukując śladów dawnej świetności przysiółka.

Domy na Fersztlu

Fersztel w XIX w. z ponumerowanymi przede mnie domami

Dostępne źródła mówią, że w pierwszej połowie XIX w. na Foerstlu stało 38 domostw i funkcjonowała szkoła ewangelicka. Na wspomnianej mapie mamy 36 budynków. Ponumerowałam je na potrzeby postu, a w dalszej części tekstu znajdziecie  w nawiasach przy opisie poszczególnych miejsc.

Bezimienna struga

Korzystając z niezłej pogody i faktu, że wszędobylskie zielsko nie wyszło jeszcze z ziemi, postanowiłam znaleźć pozostałości po niemieckich domach.

Przysiółek położony jest na zachodnim zboczu Stożka, północnym stoku Blizbora i wschodnim zboczu Kufla. 

budynki 2 i 3, a po prawej ruina nr 1

Trzy wspomniane górki schodzą do dolinki, którą płynie wąska struga. Zgodnie z mapą na zboczu Stożka stało 12 domów rozmieszczonych wzdłuż polnej drogi. 

Zboczem Stożka

Obecnie po tamtej stronie Lasku mieszka jedna rodzina. Stoi tam jeden dom mieszkalny i jeden gospodarczy(2 i 3). W latach siedemdziesiątych zamieszkane były jeszcze trzy domostwa, położone najdalej od drogi przez centrum przysiółka (obecna asfaltówka) 

ruina nr 4

Następne trzy stały pomiędzy dwoma drogami łączącymi poszczególne części wioseczki (4-6). Ruiny tych trzech domostw są dosyć dobrze widoczne. W jednej zachowały się schodki, w innej resztki otworu drzwiowego. Na dnie doliny, w miejscu, gdzie obecnie jest jeden z dwóch niewielkich stawów (ten położony wyżej) na mapie narysowany jest budynek, po którym nie został nawet najmniejszy ślad (7). Ruiny kolejnych czterech budynków, uwiecznionych na przedwojennych zdjęciach, są ledwo widoczne wśród zarośli (8-11). Po piątym pozostało mgliste wspomnienie (12). Resztki tego budynku zaginęły pod zwałami ziemi i gruzu w trakcie ostatniej przebudowy drogi i remontu „Leśnego Kurortu”.

ruina ze schodkami (nr5)

W dole miejsce po domu nr 7

Tyle zostało po nr 10

To była droga

Mieszkańcy tych domów mieli piękny widok na zachodzące za Kufel słońce i doskonale widzieli, co dzieje się w Domku pod Orzechem. Po polnej drodze, przy której mieszkali pozostało tylko wspomnienie.

Domy przy głównym trakcie 

Pensjonat został zbudowany dopiero w początkach XX w., zatem w czasach, do których się przenieśliśmy, jeszcze go nie było. Stały tam dwa domy mieszkalne (być może obecne zabudowania gospodarcze, tzw. mały budynek, to przebudowany jeden z tych z mapy-13-14). Wzdłuż głównego traktu było ich  jeszcze cztery. Do współczesności dotrwał jeden, chylący się ku upadkowi dom przysłupowy (18). W sadzie znaleźć można starą studnię, która być może jest jedyną pozostałością po drugim z domów (17). Trzeci stał jeszcze w latach dziewięćdziesiątych XX w. , kiedy to strawił go pożar. Mieściła się tam  dawna leśniczówka (16). Prawdopodobnie wiek wcześniej obok usytuowany był jeszcze jeden nieduży budynek (15).

Tam pod lasem tętniło życie... (nr19)

Na stoku Blizbora

Asfaltowa droga prowadzi w górę i zakręca w stronę Blizbora. Tam na jego zboczach znajdowało się największe zagęszczenie domów. Z piętnastu budynków ostały się trzy, w tym jeden zamieniony na budynek gospodarczy (20). Czwarty dom zbudowany został na ruinach wcześniej budowli. Przy odrobinie wyobraźni udaje się zlokalizować prawie wszystkie. Po trzech nie pozostał nawet ślad. 

ruiny nr 23

Nie ma domu (21) na rozstaju dróg powyżej jedynego na Foersztlu gospodarstwa (19). Przy gospodarstwie zatrzymajmy się na dłużej, bo to jego gospodyni pewnego nia powiedziała: "gdy spalili się L (dom nr 16 na mapce) , zaczęłam się bać. Myślałam, zę zostaniemy tu sami... " Znamienne słowa, pokazująca jak puste jest to miejsce. Na szczęśćie, nie zostali sami...
Idźmy jednak dalej,  oto studnia jako ślad po siedzibie (22), ruinę z lipami (23), ruinę z kasztanowcem (24) ( tam mieszkała dziewczynka, która widziała czołg) Następne domy to nowo wybudowany drewniany domek „Trzech budrysów”(25) oraz niedawno wyremontowany zielony domek Zośki (26). Zaraz za nimi znajdują się kolejne dwie ruiny(27 i 28) i studnia ze świetlanką (29). Następnie mamy przy drodze z Blizbora do asfaltu ruinę obok lipy czarownicy(30) (niewiele już zostało z tego monumentalnego drzewa o charakterystycznej koronie) i jego sąsiada z naprzeciwka (32). 

Studnia po domu nr 22

Najwyżej położona chata to obecnie niewielka kupka kamieni (31) . Przy nieistniejącej drodze do Gierczyna także był budynek, po którym nie pozostało już nic (33).

Na zakończenie

Nasza wycieczka dobiega końca, gdyż zostały jeszcze tylko trzy siedliska- ruina powyżej Domku pod Orzechem (34), sam Domek (35) oraz usytuowany przy źródle poniżej asfaltu dom sąsiadki (36).

Wędrując pomiędzy tymi niemymi świadkami historii zastanawiałam się, kim byli mieszkańcy, czym się zajmowali, o czym marzyli. Niektórych, jak choćby moja Fiedę Minnie Juppe znam z jej tablicy nagrobnej, o innych opowiadała mi sąsiadka. Część opowieści znalazło się już na kartach bloga, inne czekają, by je spisać.

Ruiny 27 i 28 , a w głebi dom 25

Ponieważ zrobiłam mnóstwo zdjęć i nagrałam wstęp, a przy tym post wydaje mi się suchy i nie oddaje tego, co chciałam pokazać, postanowiłam przygotować film z dużą ilością zdjęć i narracją.
Jeśłi więc czujecie niedosyt, a nie trafiliście na film wcześniej to zapraszam na wycieczkę: